ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ

ΓΕΝΙΚΑ

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Ο τουρισμός είναι αποτέλεσμα μεμονωμένης ή ομαδικής μετακίνησης ανθρώπων σε διάφορους τουριστικούς προορισμούς και η διαμονή τους σε αυτούς επί τουλάχιστον ένα 24ωρο με σκοπό την ικανοποίηση των ψυχαγωγικών τους αναγκών.

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ

Με τον όρο κοινωνιολογία (κοινωνία+λόγος) εννοείται γενικά η επιστημονική μελέτη της κοινωνίας. Αναλυτικότερα η κοινωνιολογία είναι η επιστημονική μελέτη της κοινωνικής συμπεριφοράς, της προέλευσής της, της ανάπτυξής της, της οργάνωσης της κοινωνίας και των θεσμών της. Ως επιστήμη ανήκει στο πεδίο των κοινωνικών επιστημών και διερευνά την κοινωνική ζωή διακριτών ατόμων, ομάδων και κοινωνιών. Είναι σχετικά νέα επιστήμη και αναπτύχθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα. Εξετάζει τους κοινωνικούς κανόνες που συνδέουν και διαχωρίζουν τους ανθρώπους όχι μόνον ως άτομα, αλλά ως μέλη ομάδων, οργανώσεων και θεσμών. Ενδιαφέρεται για την συμπεριφορά των ατόμων ως κοινωνικά όντα και συνεπώς το κοινωνιολογικό πεδίο έρευνας ποικίλει από την ανάλυση της συμπεριφοράς των ατόμων στην μεταξύ τους επικοινωνία έως την ανάλυση παγκόσμιων κοινωνικών διαδικασιών. 

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Η ψυχολογία είναι η ακαδημαϊκή και εφαρμοσμένη επιστήμη που ασχολείται με την επιστημονική μελέτη της σκέψης και των συμπεριφορών των ανθρώπων. Η ψυχολογία έχει ως άμεσο στόχο την κατανόηση της συμπεριφοράς των ανθρώπων τόσο ως άτομα, όσο και ως ομάδες, προσπαθώντας και να εξάγει γενικές αρχές αλλά και να ερευνήσει ειδικές περιπτώσεις, με τελικό στόχο να ωφελήσει την ζωή του ανθρώπου στο σύνολο και κατ' επέκταση την κοινωνία.

Η Ψυχολογία στη σύγχρονη εποχή αναφέρεται ως επιστήμη κυρίως της συμπεριφοράς και των νοητικών διεργασιών.

Οι ψυχολόγοι προσπαθούν να κατανοήσουν το ρόλο που οι άνθρωποι λειτουργούν τόσο ως ανεξάρτητες μονάδες, αλλά και ως μονάδες της κοινωνίας, καθώς και να εξερευνήσουν τις φυσιολογικές και βιονευρολογικές διεργασίες που αποτελούν τη βάση συγκεκριμένων συμπεριφορών. 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ 

ΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ

     Το τουριστικό φαινόμενο συνδυάζει διάφορα αγαθά και υπηρεσίες, κατάλληλα για την ικανοποίηση  των επιθυμιών των καταναλωτών. Έτσι, η τουριστική προσφορά περιλαμβάνει τις παρακάτω κατηγορίες:

     α.    ΘΕΛΓΗΤΡΑ: τοπίο, μόρφωση, παράδοση, κλίμα, κ.α.

     β.     ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ: υποδομές, καταλύματα.

     γ.    ΠΡΟΣΒΑΣΗ: μεταφορές (ποιότητα - κόστος).

     δ.    ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ: θεάματα, βραδινή ζωή, περίπατοι, πολιτιστικές και αθλητικές δραστηριότητες κ.λ.π.

     Στην ανάπτυξη του τουριστικού φαινομένου συμβάλλουν οι παρακάτω παράγοντες:

     α.    Η αύξηση του εισοδήματος των νοικοκυριών.

     β.    Η μείωση των ωρών εργασίας και η αύξηση του ελεύθερου χρόνου.

     γ.    Η βελτίωση των μεταφορικών μέσων. (Οι αεροπορικές μεταφορές επέτρεψαν τα ταξίδια σε μακρινούς προορισμούς).

     δ.    Η βαθμιαία ανάπτυξη (ποσοτική και ποιοτική) των τουριστικών καταλυμάτων (Ξενοδοχεία - Ενοικιαζόμενα δωμάτια - Διαμερίσματα - Κάμπινγκ, κ.α.).

     ε.    Η κατάσταση διαρκούς ειρήνης που υφίσταται τα πενήντα τελευταία χρόνια, με εξαίρεση τους τοπικούς πολέμους.

      ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

      Ο τουρισμός σε σχέση με τα κίνητρα - ενδιαφέροντα που προκαλούν την τουριστική μετακίνηση διακρίνεται στα εξής:

1. Σε σχέση με τον αριθμό των τουριστών 

          α.    Ατομικό

          β.    Οικογενειακό 

          γ.    Ομαδικό (γκρουπ) 

2. Σε σχέση με τα φυσικά όρια μιας χώρας 

          α.    Εσωτερικό 

          β.    Εξωτερικό

3. Σε σχέση με τον επιδιωκόμενο σκοπό

          α.    Αναψυχής

          β.    Πολιτιστικό

          γ.    Αθλητικό

          δ.    Θρησκευτικό

          ε.    Φυσιολατρικό

         στ.    Θεραπευτικό

          ζ.    Συνεδριακό κ.τ.λ.

4. Σε σχέση με τα μέσα μεταφοράς που χρησιμοποιούνται 

          α.    Οδικό

          β.    Θαλάσσιο

          γ.    Αεροπορικό

          δ.    Μικτό κ.τ.λ

5. Σε σχέση με τον προορισμό

        α.    Ορεινό

        β.    Αστικό

        γ.    Υπαίθριο

        δ.    Παραθαλάσσιο

        ε.    Θαλάσσιο

       στ.      Περιπατητικό κ.α.

6. Σε σχέση με την ηλικία

        α.     Μαθητικές εκδρομές

        β.     Κοινωνικός τουρισμός

        γ.    Τουρισμός τρίτης ηλικίας κ.α

     ΑΤΟΜΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

     Από τα πιο σύγχρονα είδη τουρισμού, ο ατομικός τουρισμός είναι η κατηγορία του περιηγητικού τουρισμού όπου η οργάνωση και η εκτέλεση του ταξιδιού γίνεται ατομικά από τον κάθε τουρίστα. Ατομικά ιδιωτικά μέσα μετακίνησης όπως π.χ. τροχόσπιτα, αυτοκίνητα, θαλαμηγά σκάφη κτλ. Έχουν πρωταγωνιστική θέση, τόσο κατά την μετάβαση στον προορισμό, όσο και για την διάρκεια παραμονής στον τόπο προορισμού.

     ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 

     Η ύπαρξη παιδιών σε µια οικογένεια αποτελεί αποφασιστικό παράγοντα επιλογής τόσο του τόπου διακοπών όσο και του χρόνου που θα πραγματοποιηθούν αυτές. Οι tour operators γνωρίζουν ότι όταν τα τουριστικά πακέτα που προσφέρουν στην τουριστική αγορά είναι προσιτά στις οικογένειες, τότε αυτές ταξιδεύουν συνήθως µε τα παιδιά τους. Αλλά ακόµα και αν τα τουριστικά πακέτα που προσφέρουν δεν είναι και τόσο προσιτά στον οικογενειακό προϋπολογισµό, προσπαθούν να τα κάνουν, προσφέροντας ειδικές εκπτώσεις. Απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη του οικογενειακού τουρισµού είναι η δηµιουργία κατάλληλης υποδοµής, όπως για παράδειγµα αίθουσες παιχνιδιών, παιδικές χαρές, παιδικές πισίνες, παιδικοί σταθµοί κλπ. Επίσης και ειδικευμένο ανθρώπινο δυναµικό για να προσέχει τα παιδιά. 

     ΜΑΖΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

     Μαζικός τουρισμός είναι η μετακίνηση μεγάλου αριθμού τουριστών. Ο μαζικός τουρισμός είναι μια σχετικά νέα ιδέα, που προήλθε από την μεγάλη άνοδο των εισοδημάτων μετά την Βιομηχανική Επανάσταση. Πριν από αυτή, τα ταξίδια πολιτιστικού ή ψυχαγωγικού χαρακτήρα ήταν αποκλειστικό προνόμιο λίγων εκλεκτών περιηγητών, συνήθως αριστοκρατών. 

     Η βάση ανάπτυξης του μαζικού τουρισμού είναι το σύστημα GIT (group inclusive tours = οργανωμένο ταξίδι), το οποίο προσφέρει αλληλοεξαρτώμενες και ολοκληρωμένες υπηρεσίες, δηλαδή πακέτα που περιλαμβάνουν το κατάλυμα και το μεταφορικό μέσο. Επίσης, τον μαζικό τουρισμό βοήθησαν οι πτήσεις charter (έκτακτες αεροπορικές πτήσεις) με τις οποίες τα ταξίδια γίνονται φθηνότερα,  ταχύτερα και ασφαλέστερα. 

     Ένα οργανωμένο ταξίδι, που αγοράζει ο τουρίστας, συνήθως περιλαμβάνει τα εξής: 

• Μεταφορά (μετάβαση και επιστροφή) στον τόπο προορισμού και στο κατάλυμα
• Διαμονή σε ξενοδοχείο η άλλο κατάλυμα
• Διατροφή (πλήρης ή ορισμένα γεύματα)
• Διασκέδαση
• Ξεναγήσεις σε μουσεία και άλλα αξιοθέατα.

     Σήμερα ο μαζικός τουρισμός κατηγορείται και χαρακτηρίζεται ως τερατούργημα και ως μια τουριστική τακτική που δεν έχει στην ουσία κανένα αντισταθμιστικό όφελος για τον τουριστικό προορισμό, τον ντόπιο πληθυσμό και το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. 

     Οι βασικοί παράγοντες που επηρέασαν και επηρεάζουν την ανάπτυξη του μαζικού τουρισμού στην Ελλάδα είναι

     α.    Εσωτερικοί παράγοντες

1.     Η θέσπιση κινήτρων για προσέλκυση επενδυτών στον τουριστικό τομέα.
2.     Η βελτίωση της γενικής υποδομής της χώρας (αεροδρόμια, λιμάνια, δρόμοι) αλλά και της τουριστικής (ξενοδοχεία, τουριστικά γραφεία, εστιατόρια).
3.     Η αξιοποίηση του ιστορικού και αρχαιολογικού πλούτου και της πολιτιστικής κληρονομιάς.
4.     Η εκμετάλλευση του κλίματος, της φυσικής ομορφιάς και των ακτών του τόπου.

     β.     Εξωτερικοί παράγοντες

1. H δημιουργία μεγάλων ταξιδιωτικών οργανισμών (tour operator) οι οποιοί παίζουν σημαντικό ρόλο στην μαζικοποίηση του τουρισμού.
2. Οι πτήσεις charters που επιδρούν στην μείωση του κόστους του ταξιδιού.
3. Η αύξηση του ελεύθερου χρόνου των εργαζομένων.
4. Η ανάγκη  απόδρασης από τις καθημερινές ασχολίες και η αναζήτηση νέων ενδιαφερόντων.

     Η ανάπτυξη του μαζικού τουρισμού στην χώρα μας, ως κύρια μορφή τουρισμού, απέφερε τόσο θετικά όσο και αρνητικά αποτελέσματα.

     Θετικά αποτελέσματα

     α.    Συμβάλει άμεσα ή έμμεσα στο ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν)

     β.    Απασχολούνται πάρα πολλά άτομα στον τουρισμό

     γ.    Ο τουρισμός αποτελεί το “κλειδί” για την περιφερειακή ανάπτυξη.

    Αρνητικα αποτελεσματα

     α.    Η υπερσυγκέντρωση της τουριστικής προσφοράς σε ορισμένους πόλους έλξης.

     β.    Η υψηλή εποχικότητα της ζήτησης.

     γ.    Η άναρχη αστικοποίηση και δόμηση πολλών κυρίως παράκτιων περιοχών.

     δ.    Η υπερεκμετάλλευση και καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος.

     ε.    Η υποβάθμιση της τουριστικής προσφοράς και των υπηρεσιών.

Στην σύγχρονη τουριστική περίοδο, υπάρχει η τάση περιορισμού του μαζικού τουρισμού και ενθάρρυνσης των ειδικών μορφών τουρισμου.